Πρόοδος των κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων στην προσχολική ηλικία

Όπως η γνωστική ανάπτυξη, έτσι και η ανάπτυξη των κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων των παιδιών έχει μια τυπική πορεία την οποία οι εκπαιδευτικοί μπορούν να παρακολουθούν και να καθοδηγούν.

Η παροχή μαθημάτων στην κοινωνική και συναισθηματική μάθηση στους μαθητές προσχολικής ηλικίας είναι εξίσου σημαντική με την εισαγωγή τους στο αλφάβητο και τις βασικές αριθμητικές δεξιότητες.

Στο βιβλίο SEL from the Start, η Sara Rimm-Kaufman είναι ξεκάθαρη ότι “οι κοινωνικο-συναισθηματικές δεξιότητες μπορούν να έχουν πολύτιμες απολαβές στα ακαδημαϊκά μαθήματα και στη ζωή πέρα από την τάξη” και ότι η στιγμή που πρέπει να αρχίσουμε να οικοδομούμε την SEL(Social-emotional learning) είναι όταν τα παιδιά είναι πολύ μικρά. Αυτό ήταν το μάντρα της Myrna Shure και του George Spivack πριν από μισό αιώνα, όταν το πρόγραμμά τους I Can Problem Solve (ICPS) εισήχθη στα παιδιά προσχολικής ηλικίας.

Παρά τη μακρά ιστορία της εργασίας σε αυτόν τον τομέα, ακούω ακόμα κάποια αβεβαιότητα μεταξύ των εκπαιδευτικών σχετικά με το τι είδους δεξιότητες Κοινωνικο-συναισθηματικής μάθησης μπορούμε λογικά να περιμένουμε από τα παιδιά προσχολικής ηλικίας και πώς να οργανώσουμε τις τάξεις για να ενεργοποιήσουμε αυτές τις δεξιότητες.

Αναγνωρίζοντας ότι τα παιδιά θα εισέλθουν στην προσχολική ηλικία σε διάφορα επίπεδα δεξιοτήτων Κοινωνικο-συναισθηματικής μάθησης, μπορούμε να περιμένουμε ότι θα κινηθούν προς την κατάκτησή τους μέχρι την είσοδό τους στο νηπιαγωγείο. Για να συμβεί αυτό, θα επωφεληθούν από συχνές υπενθυμίσεις για να χρησιμοποιούν τις δεξιότητές τους και κάποια βοήθεια για να τις αναλύσουν σε μια σειρά βημάτων για σκοπούς μάθησης.

Αντλώντας στοιχεία από το ICPS και άλλες προσπάθειες Κοινωνικο-συναισθηματικής μάθησηςπου απευθύνονται σε μαθητές προσχολικής ηλικίας, ακολουθεί ένας σύντομος, πρακτικός οδηγός για την Κοινωνικο-συναισθηματική μάθηση και τα μικρά παιδιά.

Ενημερωθείτε για τα Εκπαιδευτικά Σεμινάρια Ρομποτικής και τις λύσεις
της O3 Out of the Ordinary.

4 ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Θα πρέπει να γνωρίζουν πώς να λειτουργούν σε μια τάξη. Αυτό σημαίνει ότι είναι πρόθυμοι να συμμετέχουν και να βοηθούν στην τάξη. Δίνουν προσοχή στα φανερά μη λεκτικά συνθήματα των συμμαθητών και των ενηλίκων, ακούν προσεκτικά αυτά που λένε οι συμμαθητές και οι ενήλικες, συνεργάζονται σε ομάδες (εναλλάσσονται, ζητούν και δίνουν βοήθεια) και ακολουθούν οδηγίες. Θα πρέπει να τηρούν κανόνες σχετικά με την ασφάλεια, την υγεία και την εμφάνιση (συμπεριλαμβανομένης της προθυμίας να καθαρίζονται, να αποφεύγουν τις ηλεκτρικές πρίζες, τα πτερύγια ανεμιστήρων και παρόμοιους κινδύνους και να αποφεύγουν να βάζουν ακατάλληλα πράγματα στο στόμα τους).
Θα πρέπει να κατέχουν τα βασικά συναισθήματα. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας θα πρέπει να δείχνουν τουλάχιστον κάποιο ενδιαφέρον για την αγωνία των άλλων, παρόλο που μπορεί να είναι απρόθυμα να βοηθήσουν χωρίς την προτροπή ή την καθοδήγηση του ενήλικα. Θα πρέπει να μοιράζονται τη χαρά των άλλων. Θα πρέπει να αναγνωρίζουν και να ονομάζουν τα ακόλουθα συναισθήματα στον εαυτό τους, στους άλλους και σε εικόνες: θλίψη, θυμό, χαρά, φόβο, έκπληξη, αναστάτωση, ανησυχία και υπερηφάνεια.

Όταν τα παιδιά που εισέρχονται στο νηπιαγωγείο δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν πτυχές του εαυτού τους ή των πράξεών τους για τις οποίες είναι περήφανα, αυτό είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι που θα πρέπει να οδηγήσει σε μια συζήτηση με τους φροντιστές και ίσως με τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας του σχολείου.

Θα πρέπει να έχουν ένα λεξιλόγιο για συνομιλίες γύρω από βασικές κοινωνικές καταστάσεις. Τα μικρά παιδιά πρέπει να βοηθηθούν να βρουν τις λέξεις για τις συνήθεις καταστάσεις στις οποίες θα βρεθούν. Αυτές περιλαμβάνουν τη χρήση λέξεων όταν θέλουν κάτι ή είναι απογοητευμένα, ζητούν βοήθεια, βοηθούν τους άλλους, ευχαριστούν ή με άλλους τρόπους δείχνουν ευγνωμοσύνη, δείχνουν ενδιαφέρον και μιλούν για τα επιτεύγματά τους.
Θα πρέπει να αρχίσουν να εξασκούνται σε βασικές έννοιες για τον κοινωνικό και συναισθηματικό γραμματισμό. Όταν ο Grover, στο Sesame Street, μιλάει στα παιδιά για το κοντά και το μακριά, παίρνει μια σελίδα από το εγχειρίδιο ICPS της Myrna Shure. Εκείνη και ο George Spivack εντόπισαν “ζεύγη” λέξεων-κλειδιών που αποτελούν τα θεμέλια των ανθρώπινων σχέσεων και της επίλυσης προβλημάτων. Αυτά δημιουργούν την αρχιτεκτονική του εγκεφάλου και την εκτελεστική λειτουργία, ώστε τα παιδιά να μπορούν να κατανοήσουν τον κόσμο γύρω τους. Εκτός από το να μιλάτε για το κοντά και το μακριά, βοηθήστε τα παιδιά προσχολικής ηλικίας να κατανοήσουν αυτές τις έννοιες χρησιμοποιώντας συχνά αυτές τις λέξεις:

- Είναι/δεν είναι
- Ίδιο/διαφορετικό
- Μπορεί/δεν μπορεί, μπορεί/δεν μπορεί (υποδηλώνει την άδεια)
- Και/ή/άλλο
- Κάποιος/όλα
- Πριν/μετά/επόμενο
- Αν/τότε

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΑΞΕΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΘΕΤΙΚΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ

Ειδικά τα παιδιά προσχολικής ηλικίας αισθάνονται μεγάλη άνεση και υποστήριξη από τις σαφείς ρουτίνες της τάξης. Αυτές οι ρουτίνες βοηθούν στο αν/τότε, μπορεί/δεν μπορεί, πριν/μετά/μετά και σε πολλές άλλες ικανότητες που σχετίζονται με την Κοινωνικο-συναισθηματική μάθηση. Οι ρουτίνες για την είσοδο στην τάξη, την ώρα του κύκλου, την προετοιμασία για τα γεύματα και τα σνακ, το καθάρισμα και την προετοιμασία για τις υπαίθριες δραστηριότητες και την απόλυση είναι απαραίτητες- η ύπαρξη τραγουδιών ως μέρος αυτών των ρουτινών διευκολύνει τη μνήμη (και για τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς!). Άλλοι τρόποι για να βοηθήσετε τους μαθητές να αισθάνονται άνετα και να τους δώσετε ευκαιρίες να εξασκήσουν την κοινωνικο-συναισθηματική τους δεξιότητα στο περιβάλλον της τάξης τους περιλαμβάνουν τα εξής:

Έχοντας σαφείς, εμφανώς αναρτημένους κανόνες στην τάξη και στο σχολείο που περιλαμβάνουν προσδοκίες για θετική συμπεριφορά, σεβασμό στους συμμαθητές και τους ενήλικες
Παροχή ευκαιριών σε όλα τα παιδιά να συνεισφέρουν τακτικά στη ρουτίνα και τη συντήρηση της τάξης
Παροχή συχνών αναπροσαρμογών από τον εκπαιδευτικό ως εναλλακτική λύση στις λεκτικές επιπλήξεις
Δημιουργία μέσων για θετική αναγνώριση και αναγνώριση των δυνατών σημείων όλων των παιδιών
Να βιώνουν το γέλιο, τη χαρά, τη διασκέδαση και την αίσθηση του θαύματος και να δείχνουν περιέργεια για το πώς και γιατί συμβαίνουν τα πράγματα γύρω τους στο σχολείο, την κοινότητα, τον κόσμο
Να γιορτάζουν τις γιορτές και τα οικογενειακά έθιμα και να σέβονται τα έθιμα των άλλων
Συμμετοχή σε εκδηλώσεις της κοινότητας, ώστε τα παιδιά να μάθουν την αίσθηση ότι έχουν σημασία και ότι μπορούν να κάνουν τη διαφορά στον κόσμο (π.χ. ανακύκλωση, μοίρασμα, βοήθεια προς τους άλλους)

Επιπλέον, είναι πολύτιμο να περιλαμβάνονται τακτικά σύντομες δραστηριότητες που διεγείρουν ρητά την κοινωνική-συναισθηματική-γνωστική αρχιτεκτονική που σημειώθηκε προηγουμένως. Για παράδειγμα, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν την ονομασία εικόνων και την ομοιοκαταληξία σε μορφές όπως το παιχνίδι Simon Says για να διδάξουν στους μαθητές τις έννοιες του ίδιου, όλων, μερικών και είναι/δεν είναι. Ή μπορούν να χρησιμοποιήσουν τον αλληλοδιευφημισμό για να διδάξουν προσεκτική ακρόαση (π.χ. να διακρίνουν τη γάτα από την κούνια ή τον αρουραίο- να γνωρίζουν την ομοιότητα των λέξεων βιβλίο, τσάντα και μπάλα). Οι δεξιότητες στις οποίες δίνουν έμφαση αυτές οι δραστηριότητες είναι τα δομικά στοιχεία της καλής επίλυσης προβλημάτων και της λήψης αποφάσεων.

Ακολουθεί μία από τις αγαπημένες μου, από το πρόγραμμα Select Social Decision Making/Problem Solving Program του Collaborative for Academic, Social and Emotional Learning (CASEL): “Θα πω μερικές λέξεις. Θέλω να χειροκροτάτε όταν ακούτε τη λέξη γάτα (ή, να χειροκροτάτε όταν ακούτε μια λέξη που κάνει ομοιοκαταληξία με-που ακούγεται το ίδιο με-τη-γάτα, ή που δεν είναι γάτα): Γάτα-Νυχτερίδα-Αμάξι-Πατάκι-Γάτα-Κουπάκι-Ματ-Αμάξι-Γάτα”.

Τα παιδιά λατρεύουν αυτά τα παιχνίδια, και είναι ικανοποιητικό να τα παρακολουθείτε να βελτιώνονται με την πάροδο του χρόνου με την καθοδήγησή σας.

Όπως μπορείτε να δείτε, τα παιδιά προσχολικής ηλικίας έχουν ήδη δεξιότητες Κοινωνικο-συναισθηματικής μάθησης. Δουλειά μας είναι να παρέχουμε υπενθυμίσεις, καθοδήγηση και υποστηρικτικές συνθήκες που θα επιτρέψουν στις δεξιότητές τους να αναπτυχθούν.