Χρησιμοποιώντας Σωκρατικά σεμινάρια για την οικοδόμηση ικανοτήτων κοινωνικής και συναισθηματικής μάθησης

Οι καλές δεξιότητες Κοινωνικο-συναισθηματικής μάθησης (SEL) είναι απαραίτητες για να μπορούν οι μαθητές να συνομιλούν στοχαστικά για ένα κείμενο.

Από τη Mary Davenport

Το 2016, έγραψα για το πώς τα Σωκρατικά σεμινάρια είναι αποτελεσματικά στην οικοδόμηση μιας ισχυρής κουλτούρας ακαδημαϊκής συζήτησης στην τάξη. Επτά χρόνια, δύο σχολεία και μία χώρα αργότερα, εξακολουθώ να συμφωνώ με αυτό. Ωστόσο, φέτος, εκτίμησα επίσης την ικανότητά τους για την οικοδόμηση δεξιοτήτων κοινωνικής και συναισθηματικής μάθησης (SEL). 

Η ομορφιά – και η πρόκληση – του σωκρατικού σεμιναρίου είναι ότι βασίζεται στη δυναμική της ομάδας, η οποία προσφέρει εγγενώς ιδέες σχετικά με τη σημασία της κοινότητας έναντι του ατόμου.

Ναι, μπορεί πάντα να υπάρχει ένας σταρ σε μια συζήτηση, αλλά τις περισσότερες φορές, όσο καλύτερα τα πάει η ομάδα, τόσο καλύτερα τα πάει το κάθε άτομο. Εξαιτίας αυτού, τα σωκρατικά σεμινάρια προσφέρουν μια ώριμη ευκαιρία για άμεση διδασκαλία και αξιολόγηση και των πέντε τομέων του πλαισίου SEL από το Collaborative for Academic, Social, and Emotional Learning: κοινωνική ευαισθητοποίηση, αυτογνωσία, αυτοδιαχείριση, δεξιότητες σχέσεων και υπεύθυνη λήψη αποφάσεων.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ
Τα σωκρατικά σεμινάρια είναι το τέλειο πεδίο για την εκμάθηση της κοινωνικής συνείδησης. Δίνω οδηγίες και περιμένω από τους μαθητές να βρουν μεταξύ τους έναν τρόπο να καθορίσουν ένα σήμα για το ποιος θέλει να μιλήσει. Αυτό απαιτεί επικοινωνία και συνεργασία. 

Πολύ συχνά, οι κυρίαρχες φωνές προσπερνούν τους πιο υποτονικούς μαθητές. Αλλά η ρητή κατονομασία, η διδασκαλία και η προσδοκία ότι οι μαθητές κοιτάζουν πριν μιλήσουν τους επιβραδύνει και τους συντονίζει με την κοινότητα. Πρέπει να κοιτάξουν γύρω από την ομάδα, ανοίγοντας την προσοχή τους σε εκείνους που δίνουν σήμα. Με αυτόν τον τρόπο, οι μαθητές μαθαίνουν να προσέχουν τις ανάγκες γύρω τους.

Ενημερωθείτε για τα Εκπαιδευτικά Σεμινάρια Ρομποτικής και τις λύσεις
της O3 Out of the Ordinary.

ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ
Οι μαθητές μαθαίνουν αυθεντική αυτογνωσία και αυτοδιαχείριση στα σεμινάρια του Σωκράτη. Μέρος της κοινωνικής επίγνωσης είναι η τοποθέτηση του εαυτού σε μια ομάδα, αλλά αυτό δεν μπορεί να συμβεί χωρίς να είναι σε επαφή με τον εαυτό τους. Διδάσκω και περιμένω από τους μαθητές να αναγνωρίζουν τις κυρίαρχες φωνές, τις απόντες φωνές και τα μοτίβα αλληλεπίδρασης μέσα στην ομάδα – μαζί με το δικό τους στυλ αλληλεπίδρασης. 

Οι μαθητές που μιλούν πολύ μαθαίνουν να συλλογίζονται την εμπιστοσύνη… έτσι σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να αφήσουν τους συμμαθητές τους να λάμψουν για να κερδίσουν τον καλύτερο βαθμό. Οι μαθητές που μιλούν λίγο μαθαίνουν να προβληματίζονται για το θάρρος… για το ότι η μάθηση είναι κοινωνική και το να μιλάς είναι ένα μεγάλο μέρος αυτής. Οι μαθητές που διακόπτουν μαθαίνουν να σκέφτονται για την υπομονή… δηλαδή ότι η προσθήκη ενός επιπλέον χτύπου αναπνοής σταθεροποιεί τον εαυτό και την ομάδα. Οι μαθητές που είναι ηγέτες μαθαίνουν να προβληματίζονται για την ενσωμάτωση… ότι μπορούν – και πρέπει – να χρησιμοποιούν τη φωνή τους όχι μόνο για αυτοπροβολή, αλλά και για να προσκαλούν θερμά τους άλλους στη συζήτηση. 

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΧΕΣΕΩΝ
Μια από τις αγαπημένες μου δεξιότητες που το σωκρατικό σεμινάριο προσφέρει στους μαθητές την ευκαιρία να κατακτήσουν είναι η ενεργητική και ουσιαστική ακρόαση – θα έλεγα ότι είναι η πιο κομβική δεξιότητα για την οικοδόμηση υγιών σχέσεων.

Στην αρχή της διαδικασίας με τους μαθητές μου, τα σωκρατικά σεμινάρια μοιάζουν με μια λεκτική τροφοδοσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: οι μαθητές απλώς “ποστάρουν” τις απόψεις τους, προσπαθώντας να κερδίσουν πόντους, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους τις ιδέες των άλλων. Όλα είναι αποτέλεσμα. Αυτό οδηγεί σε μια καχεκτική και αμήχανη συζήτηση που δεν βοηθάει κανέναν να αναπτυχθεί… όπως ακριβώς η έλλειψη αμφίδρομης αλληλεπίδρασης στις σχέσεις. 

Διδάσκω και περιμένω από τους μαθητές να ακούνε για να μάθουν, όχι μόνο για να απαντούν. Αυτό σημαίνει ότι μερικές φορές πρέπει να εγκαταλείψουν το σημείο που επρόκειτο να διατυπώσουν επειδή η συζήτηση έχει αλλάξει. Διδάσκω στους μαθητές ότι η ακρόαση είναι εξίσου σημαντική με την ομιλία, πράγμα που σημαίνει ότι μαθαίνουν ότι η φωνή τους δεν είναι η μόνη που έχει σημασία και ότι οι άνθρωποι γύρω τους έχουν αξία.

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ
Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ενός σεμιναρίου Σωκράτη, καθώς και κατά την επανάληψή τους στη διάρκεια της χρονιάς, παρεμβάλλομαι στη συζήτηση κατά τη διάρκεια διδακτικών στιγμών. Αυτό μου επιτρέπει να κατονομάσω τις δεξιότητες SEL στις οποίες οι μαθητές υστερούν ή στις οποίες ευδοκιμούν, ώστε να μπορούν να κάνουν τις ανάλογες προσαρμογές. Αυτός ο βρόχος ανατροφοδότησης σε πραγματικό χρόνο δημιουργεί αέναες ευκαιρίες για υπεύθυνη λήψη αποφάσεων. 

Ορισμένες από τις προτροπές μου ακούγονται ως εξής: 

• “Εντάξει, κοίταξε τον ανιχνευτή σου- πόσες φορές έχεις μιλήσει;”.
• “Ας αφιερώσουμε ένα λεπτό για να σκεφτούμε τη συζήτηση- ποιανού οι φωνές λείπουν και πώς μπορούμε ευγενικά να τις ενθαρρύνουμε;”
• “Παρατήρησα πολλά ασύνδετα σημεία- πώς μπορούμε να χτίσουμε ο ένας πάνω στον άλλον αντί να κρατάμε τόσο σφιχτά αυτό που είχαμε προγραμματίσει να πούμε;”
• “Νιώθω ότι είμαστε πολύ προσκολλημένοι στην ομιλία- πώς μπορούμε να σκεφτούμε να βελτιώσουμε την ομάδα αντί για τον εαυτό μας;”

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ SEL
Αυτές οι δεξιότητες SEL μπορούν επίσης να αξιολογηθούν. Ακολουθεί μια ρουμπρίκα που είναι τυπική από αυτή που χρησιμοποιώ (αν και μπορεί εύκολα να προσαρμοστεί σε μια ποικιλία πολιτικών αξιολόγησης). Υπάρχουν τα ακαδημαϊκά πρότυπα και οι στόχοι που δηλώνονται με σαφήνεια. Όμως οι μαθητές που θέλουν να συγκεντρώσουν κορυφαίους βαθμούς, πάνω από το proficient, απαιτείται να επιδείξουν ηγετική ικανότητα. Όλες αυτές οι δεξιότητες SEL αποτελούν παραδείγματα αυτού. Έτσι, καθώς οι μαθητές στοχεύουν σε ακαδημαϊκούς στόχους, το πλαίσιο SEL επιτρέπει ταυτόχρονα -και συμπληρωματικά- την επίτευξή τους. 

Κατά πολλούς τρόπους, οι δεξιότητες SEL ήταν πάντα παρούσες στα σεμινάρια Σωκράτη ως αόρατη σκαλωσιά, αλλά έμαθα την αξία του να το κάνω ορατό. Νομίζω ότι υπάρχει η δυνατότητα να επισημανθούν ρητά τα πρότυπα SEL και στη ρουμπρίκα, και προσβλέπω σε αυτό ως επόμενο βήμα.

Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, προσπαθώ συνεχώς να συνδέω τις δεξιότητες SEL που αναπτύσσουν οι μαθητές στο σεμινάριο Σωκράτη με την πραγματική ζωή. Και πραγματικά, δεν είναι δύσκολο!

Όλοι μας δεν θέλουμε φίλους που ακούνε βαθιά; Όλοι δεν θέλουμε να δουλεύουμε για αφεντικά που μπορούν να διαβάσουν μια ομάδα και να ανταποκριθούν κατάλληλα; Δεν ελπίζουμε όλοι ότι οι σημαντικοί μας άλλοι γνωρίζουν τις δικές τους δυνάμεις, αδυναμίες και επιπτώσεις; Δεν θέλουμε όλοι μας μέλη ομάδων που εκτιμούν την οικοδόμηση της κοινότητας; Δεν θέλουμε όλοι μας χώρους εργασίας όπου κάθε φωνή έχει σημασία;

Εγώ το θέλω. Για μένα και για τους μαθητές μου.

Και γι’ αυτό πρέπει να σχεδιάζω διδακτικές εμπειρίες – όπως το σωκρατικό σεμινάριο – για να τους διδάξω πώς να γίνουν ακριβώς το είδος των ανθρώπων που θέλουν να έχουν στη ζωή τους.

Πηγή: https://www.edutopia.org/article/socratic-seminars-build-sel